Drenthe in energietransitie: belangrijke keuzes voor sociale en landschappelijke integratie

24 februari 2023

Drenthe in energietransitie: belangrijke keuzes voor sociale en landschappelijke integratie   

De toekomst van de Drentse energietransitie is één van de grote thema’s van de komende Provinciale Staten- en waterschapsverkiezingen. Er liggen grote uitdagingen én kansen op het gebied van besparing, collectieve opwek, energiearmoede, infrastructuur en lokaal eigendom. Om de oplossingen te verkennen, organiseerden wij een pop-up themapodium – de derde van een reeks in de aanloop naar de verkiezingen. In beheerboerderij De Veldkamp in Ansen vertelden deskundigen over deze transitie en vroegen we (kandidaat-)politici naar hun visie. 

Lokaal produceren, lokaal profiteren 

De stal van beheerboerderij De Veldkamp van het Drentse Landschap in Rheebruggen heeft maar liefst 600 zonnepanelen op het dak liggen, grotendeels eigendom van Energiecoöperatie EnergieKansen en de inwoners van Ansen. EnergieKansen heeft in totaal al 1.000 panelen, maar werkt ook aan het verminderen van gasverbruik in Ansen. Bovendien hebben ze nauw contact met boeren om te kijken of er mogelijkheden zijn voor het produceren van biogas en groen gas voor lokaal gebruik.  

De Drentse KEI ondersteunt samen met de Natuur en Milieufederatie dit soort coöperatieve projecten. “De grootschalige opwek van energie heeft nu al veel impact als je om je heen kijkt,” vertelt bestuurslid Klaas Blanksma. “Zo goed als alles wat je om je heen kunt zien is commercieel en de winst gaat naar investeerders. Er zou veel meer ambitie moeten zijn om dit in lokaal eigendom op te zetten.” Als de omgeving betrokken wordt bij duurzame energieprojecten, en ook mee kan delen in de opbrengst, is er al veel gewonnen. Het uitgangspunt zou dan ook moeten zijn: lokaal produceren, lokaal profiteren en lokaal gebruiken. Iets wat in Ansen goed voor elkaar is maar op veel plekken in Drenthe helaas nog niet.  

Van energiearmoede naar brede welvaart 

“In Noord-Nederland doen we het bijzonder goed met zonnepanelen op huizen,” zegt Bouwe de Boer, kwartiermaker Fossylfrij Fryslân. “Maar er is in het Noorden ook veel energiearmoede.” Hij laat een kaart zien waarop het noorden inderdaad ‘rood’ kleurt. Energiecoöperaties kunnen hierin een groot verschil maken, want het blijft niet bij het leggen van zonnepanelen op daken. Zo wordt de opbrengst van de opwekprojecten vaak lokaal besteed aan de verbetering van de leefomgeving. Maar energiecoöperaties kunnen inwoners bijvoorbeeld ook advies geven over het verduurzaming van hun woning.  

Volgens Klaas Blanksma van de Drentse KEI zou energiearmoede politiek een hoge prioriteit moeten hebben. “Alle inspanning op het gebied van verduurzamen is juist een ontzettend goede kans om iets aan armoede te doen. Help die mensen, zodat ze niet zulke hoge energiekosten hebben.” Bouwe de Boer ziet hier ook veel kansen: “Ik pleit ervoor om niet alleen te focussen op energie, maar om de mensen in de wijken te helpen met heel veel dingen tegelijk, zodat ze gelukkig worden.” Besparen op energiekosten draagt, samen met tal van andere maatschappelijke initiatieven die energiecoöperaties kunnen oppakken, bij aan een brede welvaart. Wanneer we energiecoöperaties aansporen en helpen deze taak ook op te pakken maken we van Drenthe een gelukkigere provincie.

Visies van de partijen 

Hieronder lees je een korte samenvatting van de pitches van de verschillende partijen, die zij tijdens het podium hebben gegeven.

• CDA: ruimte voor naoberschap vergroten
  Eline Vedder, statenlid en kandidaat voor het CDA, stelt dat energie de samenleving ongelofelijk veel heeft gebracht. Maar met de oplossingen van gisteren hebben we de problemen van morgen gezaaid. Het CDA vindt het belangrijk dat we deze problemen aanpakken vanuit rentmeesterschap en vanuit de kracht van de samenleving. Er zijn in Drenthe veel mooie lokale voorbeelden, maar energiecoöperaties voelen ook dat de regelgeving in de weg zit. Hier wil het CDA juist de ruimte voor de samenleving vergroten. Want: de mensen hier weten ook wat hier nodig is.

  Daar waar de samenlevig het zelf niet kan is de plek waar de politiek zich tegenaan kan bemoeien, volgens het CDA. We zijn het vanwege onze welvaart aan onze stand verplicht om de pioniersrol te pakken en bijvoorbeeld geld te steken in het ontwikkelen van nieuwe technieken.  

• SGP: laat de mensen meeprofiteren
  Tom Koekoek, lijsttrekker van de SGP, vindt dat we allemaal de taak hebben om het energieverbruik naar beneden te brengen. De SGP denkt vanuit rentmeesterschap en de volgende generaties, waar duurzame energie goed tussen past. Als provincie moet je de transitie ondersteunen en mogelijk maken en ook zorgen dat mensen hun weg weten te vinden naar subsidies. De SGP wil het zo eenvoudig mogelijk maken voor mensen en in energiearmoede een coördinerende rol pakken. Daarnaast moeten inwoners ook kunnen meeprofiteren, omdat ze dan tot meer bereid zijn. De transitie moet niet ten koste gaan van de burgers. De SGP is fervent voorstander van het verduurzamen van daken en geeft dit proiriteit boven zonneweides.

• BBB: kleinschalige opwek
  Stijn van den Berg, kandidaat van de BBB, pleit voor een goede fundering van de energietransitie. Mensen willen wel, maar het energienet is op dit moment niet toereikend. Volgens de BBB is kleinschalige opwek hierin een belangrijke oplossing – en moet er rekening worden gehouden met het draagvlak van burgers. Dus geen grote windmolens in Drenthe, maar wel kleinschalige windmolens op bijvoorbeeld boerenerven. Daarnaast wil de BBB absoluut geen zonneweides op landbouwgrond, want de landbouwgrond komt hierdoor niet meer terug en bovendien is het nadelig voor de biodiversiteit en het stroomnet. Daarnaast kunnen grote investeerders schandalig veel bieden: “daar kan de hardwerkende boer niet tegen op.” De BBB is voor Naoberschap en het denken aan elkaar. Stapsgewijs gaan we richting duurzame energie, maar wel samen en ook voor de burgers.

• PvdA: neem iedereen mee in de transitie
  Yvonne Turenhout, lijsttrekker van de PvdA, stelt dat het de keuze is of de energietransitie mensen sociaal verder kan helpen, of juist nieuwe ongelijkheden creeërt. Ze noemt dat 25% van de Drentse inwoners moeite hebben om rond te komen, en dan meer dan 10% al niet meer rond komt (cijfers van Trendbureau Drenthe). Maar in de energietransitie liggen volgens de PvdA ook juist kansen. In Drenthe gebeuren al fantastische dingen, zoals het verduurzamen van de industrie, en we kunnen hierop door bouwen. De PvdA wil volop doorzetten op het verduurzamen en isoleren van woningen, vooral in de gebieden waar veel energiearmoede is: van straat tot straat en van wijk tot wijk. Mensen moeten hierin een handje geholpen worden, want het roept ook weerstand op omdat mensen het allemaal niet overzien. Naast energiecoaches ziet de PvdA daarom ook graag fix brigades aan het werk, die echt praktisch aan de slag gaan, zodat we mensen mee kunnen nemen in dit ingewikkelden proces.

Uit het inspirerende voorbeeld van Energiecoöperatie EnergieKansen en de pitches van Bouwe de Boer en de Drentse KEI blijkt dat er in Drenthe veel kansen liggen. Deze worden door diverse politieke partijen ook omarmd. Natuurlijk zijn er ook veel verschillen tussen de 19 partijen die meedoen aan de verkiezingen. De partijprogramma’s, maar ook ons Verkiezingsdebat op 7 maart, kunnen hierin meer inzicht geven.

Kiezen voor de Kracht van Drenthe 

Onder het motto Kiezen voor de Kracht van Drenthe hebben De Natuur en Milieufederatie Drenthe, Natuurmonumenten, Het Drentse Landschap, het Instituut voor Natuureducatie (IVN) en Landschapsbeheer Drenthe de handen ineengeslagen. In de aanloop naar de verkiezingen organiseren wij een reeks pop-up podia over belangrijke thema’s voor de komende verkiezingen. We reikten een pamflet uit met de speerpunten voor de verkiezingsprogramma’s en de komende bestuursperiode. Ook houden de organisaties op 7 maart een verkiezingsdebat in Grolloo, met inspirerende sprekers, prikkelende stellingen en interactieve debatsessies met provinciale lijsttrekkers.

Lees meer over het debat en de campagne