Schoon drinkwater? Extra maatregelen Drentsche Aa-gebied nodig
14 juni 2022
Schoon drinkwater? Extra maatregelen Drentsche Aa-gebied nodig
Bestrijdingsmiddelen vormen nog steeds een groot probleem voor de drinkwaterwinning in het Drentsche Aa-gebied. Dit blijkt uit een rapport dat de provincie Drenthe, Waterbedrijf Groningen en waterschap Hunze en Aa’s onlangs hebben gepresenteerd. De afgelopen jaren zijn er in het kader van het Uitvoeringsprogramma Oppervlaktewaterwinning Drentsche Aa (UPDA) vrijwillige maatregelen uitgevoerd om de vervuiling door bestrijdingsmiddelen in dit gebied te verlagen. Het rapport laat nu zien dat deze maatregelen onvoldoende hebben geholpen en dat een andere aanpak noodzakelijk is.
Het Waterbedrijf Groningen haalt bij De Punt oppervlaktewater uit de Drentsche Aa. Deze drinkwaterwinning voorziet ongeveer 200.000 inwoners uit de stad Groningen en de plaatsen Haren, Glimmen en Eelde-Paterswolde van drinkwater. Helaas worden er regelmatig te veel bestrijdingsmiddelen in de Drentsche Aa gevonden.
Gezamenlijke inzet
Om de verontreiniging door bestrijdingsmiddelen te verlagen, zijn de provincie Drenthe, Waterbedrijf Groningen en waterschap Hunze en Aa’s in 2016 gestart met het samenwerkingsprogramma UPDA. Binnen dit programma wilden zij het percentage overschrijdingen van de waterkwaliteitsnormen verlagen met 95 procent in 2023 ten opzichte van 2012. Om dit te bereiken zijn de laatste jaren verschillende projecten uitgevoerd. Deze projecten richtten zich op de verschillende gebruikers van gewasbeschermings- en onkruidbestrijdingsmiddelen: de landbouw, gemeenten, (hoveniers)bedrijven, sport- en recreatieondernemers en bewoners. Ook wij werkten aan het doel om de verontreiniging door bestrijdingsmiddelen in dit gebied te verlagen, onder andere met de campagne ‘Chemievrij maakt je blij’.
Tot nu toe onvoldoende effect
Helaas moeten we nu constateren dat deze maatregelen onvoldoende effect hebben. Het waterbedrijf maakt zich dan ook grote zorgen over de waterkwaliteit. Er worden nog steeds middelen als glyfosaat gemeten. Nu het programma UPDA stopt, is de kans aanwezig dat het percentage bestrijdingsmiddelen weer zal toenemen. Uit het ‘Eindrapport Uitvoeringsprogramma Oppervlaktewaterwinning Drentsche Aa 2022’ blijkt dan ook dat het onzeker is of de einddoelstelling is 2023 wordt gehaald.
Meer regen, meer overschrijdingen
Daarnaast blijkt dat de resultaten van de metingen afhankelijk zijn van de weeromstandigheden. In een droog jaar zonder hevige regenbuien zijn er (bijna) geen overschrijdingen. Wanneer het een jaar wel veel regent, zoals in 2021, zijn er juist veel overschrijdingen te vinden. In de Provinciale Omgevingsverordening (POV) van de provincie Drenthe is vastgesteld dat er binnen vier meter van de waterlopen van de Drentsche Aa niet mag worden gespoten met bestrijdingsmiddelen. Bij hevige buien blijkt deze breedte onvoldoende om te voorkomen dat er bestrijdingsmiddelen in de beek terechtkomen. Daarnaast zullen er door de klimaatverandering steeds vaker hevige regenbuien zijn, waardoor er steeds meer overschrijdingen zullen plaatsvinden.
Tegenstrijdige ontwikkelingen
Binnen de UPDA-projecten zijn er positieve resultaten geboekt, maar tegelijk is er ook sprake van tegenstrijdige ontwikkelingen. In het stroomgebied van de Drentsche Aa worden onder andere steeds meer bollen geteeld. In deze teelt worden de meeste bestrijdingsmiddelen per hectare gebruikt. Toename van dit zulke intensieve teelten in dit kwetsbare gebied, zet het halen van de gestelde doelen onder grote druk
Een andere aanpak is noodzakelijk
Binnen het UPDA lag de focus op vrijwillige maatregelen. Dat blijkt nu niet genoeg. Een andere aanpak is noodzakelijk. Om tot een andere aanpak te komen, stelt de provincie nu een commissie in. Deze commissie moet voor het einde van het jaar een aanpak opstellen om de waterkwaliteit te verbeteren. Een uitdaging, omdat er in het Drentsche Aa-gebied meer opgaven spelen. Ook de Europese doelen Kaderrichtlijn Water, de Nitraatrichtlijn en de stikstokproblematiek vragen om extra maatregelen.
Onze visie
Wij pleiten voor een integrale aanpak voor het Drentse Aa-gebied, waarbij rekening wordt gehouden met alle opgaven die in dit gebied spelen. In onze ogen ontkomen we daarbij niet aan een ruimtelijke zonering. Daarnaast moeten we een maatschappelijk debat voeren over de toename van intensieve teelt (zoals bollenteelt) in dit soort kwetsbare gebieden.
We vinden het prima dat een adviescommissie tot een nieuwe aanpak moet komen, zolang dit geen bestuurlijk excuus is om deze belangrijke opgave voor zich uit te schuiven. De commissie zal zich ook moeten richten op snelle opvolging van de huidige aanpak en een toekomstvisie voor het Drentse Aa gebied. De provincie zal zich vervolgens moeten richten op de ruimtelijk vertaling van dit geheel. Het aankomende Nationale Programma Landelijke gebied en de komende herziening van de Omgevingsvisie Drenthe bieden daarvoor de aanknopingspunten.