Unieke samenwerking landbouw en natuur leidt tot verduurzaming melkveehouderij in Drenthe

13 maart 2024

Unieke samenwerking landbouw en natuur leidt tot verduurzaming melkveehouderij in Drenthe 

Veel Drentse melkveehouders deden mee aan het project Duurzame Melkveehouderij Drenthe, waarin het sturen op doelen voor verduurzaming centraal stond en waarin de samenwerking tussen landbouw, natuur en milieu een belangrijke pijler was. De evaluatie van het project is positief en geeft veel inzichten voor het vervolg Duurzaam Boeren Drenthe, waar al meer dan de helft van de Drentse melkveehouders aan meedoen. Het evaluatierapport van het project is onlangs gepresenteerd.  

Sturen op duurzame doelen 

In de praktijkpilot Duurzame Melkveehouderij Drenthe werden de duurzame prestaties van melkveehouders zichtbaar gemaakt door te sturen op concrete doelen. Judith van den Berg legt uit: “Handelingsperspectief is essentieel. Je krijgt als ondernemer allerlei regels aangereikt, gebaseerd op landelijke of Europese richtlijnen. Maar door concrete streefwaarden te benoemen, wordt het ineens heel behapbaar en kun je er op je eigen bedrijf iets mee. Dat handelingsperspectief zet de boer weer zelf aan het roer.”  

Het stellen van gezamenlijke doelen bracht landbouw en natuur samen. Er werden geïntegreerde indicatoren opgesteld waarin opgaven uit landbouw, natuur en milieu werden vertaald naar concrete doelen op het boerenerf. De 5 Kritische Prestatie Indicatoren (KPIs) die centraal stonden waren stikstofbodemoverschot, fosfaatbodemoverschot, ammoniakemissie, klimaat en weidegang.  

• Meer over Duurzame Melkveehouderij Drenthe

  Het project Duurzame Melkveehouderij Drenthe dat liep van 2018 tot en met 2023 is een samenwerkingsverband tussen de provincie Drenthe, LTO Noord, Drents Agrarisch Jongerenkontakt, Natuur en Milieufederatie Drenthe, Het Drentse Landschap, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer. In 2016 startte het project met 12 melkveehouders en uiteindelijk deden 232 melkveehouders mee (destijds bijna een kwart van alle Drentse melkveehouders).

• Vervolg van de samenwerking in Duurzaam Boeren Drenthe

  Doelsturing heeft in Drenthe inmiddels een vervolg gekregen in Duurzaam Boeren Drenthe. In dit project is er opnieuw een regeling voor melkveehouders waar maar liefst 387 Drentse melkveehouders zich voor hebben aangemeld. Dat is bijna de helft van de Drentse melkveehouders. Daarnaast is er een Drentse praktijkpilot van start gegaan voor akkerbouwers met de Biodiversiteitsmonitor Akkerbouw.

Succesfactoren en verbeteringen 

De resultaten van de pilot zijn veelbelovend en worden in het evaluatierapport uitgebreid gepresenteerd. Een belangrijke succesfactor in het project was verbinding en samenwerking: tussen partijen, maar ook door het opstellen van integrale doelen. Het project laat zien dat samenwerking tussen partijen ook in deze gespannen tijden mogelijk is.  

Tekst gaat verder onder blok

Doelsturing bleek een goede werkwijze, omdat boeren zelf hun keuzes kunnen maken, waarmee ondernemerschap wordt aangesproken. Bovendien verbeterde meer dan de helft van de deelnemers gedurende het project hun resultaten. Door de weersomstandigheden werden doelen soms niet gehaald, terwijl wel de juiste maatregelen waren genomen. De bemesting was bijvoorbeeld volledig in afstemming met gewas en bodem, maar wanneer er door droogte geen gewas groeit, kunnen die mineralen niet via het gewas worden afgevoerd. Door gebruik te maken van meerjarige gemiddelden kunnen deze weersinvloeden opgevangen worden.  

Er kwam ook duidelijk naar voren dat een positieve financiële prikkel stimuleert. De beloning en borging van de KPI’s was in het project in balans: tegenover een relatief geringe beloning stond een relatief lage controle. Om een daadwerkelijke strategische verandering te bewerkstellingen en een toekomstig verdienmodel mogelijk te maken, moet deze balans naar een ander niveau worden gebracht. Daarbij is er zeker ruimte voor waardering in andere vormen, zoals vrijstellingen of kortingen in pacht of bedrijfslasten. 

Rol en inzet van de Natuur en Milieufederatie 

Als Natuur en Milieufederatie Drenthe zijn wij mede-initiatiefnemer van de samenwerking tussen landbouw, natuur en milieu in Drenthe. Verder hebben wij meegedacht over de keuze van de KPI’s en geborgd dat de te behalen streefwaarden ambitieus genoeg zijn. Wij zien beloning voor het duurzamer boeren niet als de grote oplossing voor alle milieuopgaven binnen de landbouw maar wel als belangrijk onderdeel in een stevige totaal aanpak. 

Bronnen en handige linkjes

Provincie Drenthe (bron en evaluatierapport)
DvhN artikel over het project
Beloningsregeling stimuleert verduurzaming (NMF Drenthe)
Beloningsregeling krijgt vervolg (NMF Drenthe)